Of het nu een aanwervingscriterium of parameter is voor de carrièreontwikkeling, ontwikkelingskans voor het kantoor en/of verbetering van de kwaliteit van uitwisselingen met buitenlandse cliënten, het beheersen van een of meerdere vreemde talen is één van de voorkeurscompetenties van een advocaat. Hiermee gepaard gaand kunnen moeilijkheden op dit gebied bijzonder belangrijk worden in een globale markt die dankzij de digitale techniek steeds toegankelijker wordt. Gelukkig zijn er oplossingen om beoefenaars van juridische beroepen die minder kennis hebben van vreemde talen, te ondersteunen.
Juridische vertalingen, waarom? Hier een overzicht gebaseerd op een enquête* die is gehouden over de omstandigheden en behoeften van advocatenkantoren op dit gebied.
Om de activiteiten van advocaten uit te oefenen is bij gelegenheid, misschien niet een volledige beheersing van een of meerdere vreemde talen nodig, maar in ieder geval wel een goede kennis van vreemde talen.
Uit dit oogpunt is aan deelnemers aan een enquête (in Frankrijk) gevraagd om aan te geven wat de huidige betekenis van het beheersen van een of meerdere vreemde talen bij het uitoefenen van de advocatuur. De meningen zijn sterk verdeeld: voor 37% van de ondervraagden gaat het om een “nuttige” competentie, voor 31% is deze “onmisbaar” en voor 26% “belangrijk” of “noodzakelijk”. Slechts 5% schat in dat het om een “facultatieve” competentie gaat.
Voor wat betreft hun eigen ervaring, gaf meer dan 85% van de ondervraagden aan een of meerdere vreemde talen te spreken: hoofdzakelijk Engels (87%) en in gelijke delen (22%) Duits en Spaans. Om de resultaten van de enquête beter te duiden, wijzen we er verder op dat 17% van de ondervraagden aangaf een dubbel staatsburgerschap te bezitten, 43% in het buitenland heeft geleefd en 63% al deel heeft genomen aan rechtswetenschappelijke opleidingen of trainingen die in een vreemde taal werden georganiseerd. Diegenen die geen gebruik maken van juridische vertaaldiensten, geven in 45,5% van de gevallen aan dat dit komt vanwege een voldoende beheersing van de vreemde taal.
Onafhankelijk van de beheersing van vreemde talen wordt duidelijk dat 77% van de ondervraagden al gebruik heeft gemaakt van juridische vertaaldiensten. Een derde van de ondervraagden maakt hier meerdere keren per jaar gebruik van, in de meerderheid voor een vertaling in het Engels (62%). Dit wordt gevolgd door het Duits en het Arabisch, elk 30%, en vervolgens door Spaans en Italiaans (telkens 20%). Het hangt weliswaar allemaal af van de te bewerken aktes, maar de behoefte aan vertalingen is zonder twijfel aanwezig bij advocatenkantoren, die geen internationale structuur kennen waardoor ze kunnen teruggrijpen op interne competenties. Verder komt het voor dat de cliënt zelf de vertaler selecteert en reeds vertaalde teksten voorlegt.
Welke juridische teksten worden vertaald?
Of het nu gaan om documenten, contracten of brieven, te vertalen stukken zijn er in vele vormen. En rechtszaken blijven daarbij niet achter bij adviseringsactiviteiten. Volgens de resultaten van de enquête gaat het bij de benodigde juridische vertalingen meestal om processtukken (dagvaardingen, verzoeken van partijen, enz.) waaronder vonnissen en rechtelijke beslissingen worden gerekend (respectievelijk 53% en 36%). Deze worden gevolgd door juridische aktes van bedrijven (statuten, oprichtingsaktes, herzieningen, bestuurs- of aandeelhoudersvergaderingen, aandeeloverdrachten, enz.) 26%, contracten en contractbepalingen (23% en 19%). Protocollen vormen 12,5% van de behoeften, volmachten en deskundigenrapporten elk 11%. Ook notariële akten (9,5%), akten van de burgerlijke stand (8%) en algemene bedrijfsvoorwaarden (8%) moeten worden genoemd. Een vergelijkbare verdeling is te vinden bij diegenen die over het algemeen geen gebruik maken van juridische vertaaldiensten, maar onder omstandigheden teruggrijpen op dergelijke services: Volgens de gegevens moeten voornamelijk processtukken, vonnissen en rechterlijke beslissingen (50 en 44%), contracten (44%) en juridische akten van bedrijven (34,5%) worden vertaald.
Competenties van juridische vertalers
Voor een juridische vertaling moet gebruik worden gemaakt van veel verschillende technische en praktische competenties (de beroemd-beruchte hard en soft skills). De indicatoren die van invloed zijn op een juridische vertaling zijn daarentegen gedifferentieerder. Ze betreffen ook de omgeving waarin de dienst wordt verleend. In het kader van de enquête werd vervolgens aan de advocaten die gebruik maken van juridische vertaaldiensten gevraagd om een cijfer van 1 tot 5 toe te kennen aan tien criteria, afhankelijk van of ze de variabele als “nuttig”, “belangrijk”, “noodzakelijk”, “onmisbaar” of “onvermijdbaar” zien. In lijn met de verwachtingen schatte 80% van de ondervraagde advocaten in dat de garantie van de vertrouwelijkheid “onmisbaar” en voor de meerderheid zelfs “onvermijdbaar” is. Verder wordt aangegeven dat beëdiging van de persoon die opdracht krijgt voor de vertaling overwegend als “onvermijdbaar” (37%) of “onmisbaar” (26%) wordt gezien. Een vergunning is voor 47% van de ondervraagden “noodzakelijk”. Het afronden van een juridische opleiding door de vertaler is voor een derde van de ondervraagde advocaten een “noodzakelijk” criterium. Een vertaling door een moedertaalspreker in zijn moedertaal schijnt daarentegen geen doorslaggevend criterium te zijn: twee derde waardeert het toch met “belangrijk”.
In verband met de uitvoering van de vertaalopdracht zelf wordt over het algemeen de snelheid van de vertaling (52%) en de mogelijkheid tot bewerking door één vertaler (40%) als “noodzakelijk” gezien. Voor wat betreft de mogelijkheid de vertaling te begeleiden en geleidelijk feedback te geven, lopen de meningen uiteen zodat dit punt op sommige momenten als “noodzakelijk” en soms slechts als “nuttig” wordt gezien. Dit geldt ook voor de juridische specialisatie van het vertaalbureau. De geografische ligging is overigens voor 60% van de ondervraagden een “nuttige” parameter.
De digitale revolutie en juridische vertalingen
De digitale revolutie is ook niet aan juridische vertalingen voorbijgegaan. Bovendien is kunstmatige intelligentie een factor van innovatie. Machinevertaalsystemen worden verder ontwikkeld door het gebruik van Deep Learning-algoritmes (kunstmatige neurale netwerken). Gebruikers en klanten hoeven zich echter geen zorgen te maken, aangezien de input van mensen nog steeds onmisbaar is. Neurale vertaling blijft nog steeds voor verbetering vatbaar, en net zoals ergens ander zorgt ook hier het gebruik van technologie in de hand van een vakman, die zich bezighoudt met de nabewerking, voor het bereiken van het doel in de vorm van een hoogwaardige juridische vertaling.
* Enquête van de redactie van Village de la Justice